Wzrost uzależnień i zaburzeń lękowych u młodzieży grającej w gry
Według danych europejskich instytucji zdrowia, około 14% nastolatków doświadcza objawów uzależnienia od gier. Najczęściej dotyczy to chłopców w wieku 12–18 lat. Objawy obejmują bezsenność, drażliwość, brak koncentracji i trudności w relacjach z rodziną.
Zobaczmy to w praktyce. Jeśli dziecko gra codziennie po kilka godzin, zaniedbuje szkołę i nie wychodzi z domu, mamy do czynienia nie tylko z pasją, ale z możliwym zaburzeniem zachowania. Coraz częściej do gabinetów psychoterapeutycznych trafiają młodzi gracze z objawami zespołu lęku społecznego, depresji czy zespołu odstawienia cyfrowego.
Przypadki nasilonych objawów wymagają kompleksowego podejścia. Takie oferuje między innymi psychoterapia poznawczo-behawioralna która pomaga młodym ludziom odzyskać kontrolę nad zachowaniem i emocjami. Kluczowe są pierwsze tygodnie terapii, w których następuje identyfikacja źródeł problemu i ustalenie planu działania.
„Najważniejsze było dla mnie, że nie kazano mi rzucić gier z dnia na dzień, tylko nauczyłem się je kontrolować” – powiedział jeden z uczestników terapii.
Najczęstsze objawy uzależnienia od gier u młodzieży
To nie pierwszy taki przypadek. Również w Polsce rośnie zapotrzebowanie na specjalistów, którzy nie demonizują gier, ale uczą, jak z nimi żyć w zdrowych proporcjach. Terapia, uwzględnia nie tylko pracę z dzieckiem, ale i z jego otoczeniem – szkołą, rodziną, środowiskiem rówieśniczym.
Gdy gra staje się ucieczką: depresja i alienacja
Dla wielu młodych graczy świat wirtualny jest bezpieczniejszy niż rzeczywistość. W grze można być kimś odważnym, skutecznym, akceptowanym. W realnym świecie nie zawsze jest to możliwe. To dlatego gry często stają się formą ucieczki od problemów – samotności, presji szkolnej czy braku wsparcia emocjonalnego.
U młodych osób z depresją gry często zastępują kontakt z rówieśnikami. Brakuje energii do wychodzenia z domu, więc cały świat ogranicza się do ekranu. W takich sytuacjach gra może być zarówno objawem, jak i katalizatorem stanu psychicznego. Terapia psychologiczna ma wtedy podwójne zadanie – zdiagnozować źródło problemu i nauczyć młodego człowieka innych sposobów radzenia sobie z emocjami.
W praktyce klinicznej psychologów, często pojawiają się też rodzice, którzy nie wiedzą, jak rozmawiać z dzieckiem. W takich przypadkach prowadzone są sesje rodzinne, które uczą otwartej komunikacji i wspierają proces zmiany.
Wskazówki dla rodziców, nauczycieli i opiekunów
Na co warto zwrócić uwagę, gdy dziecko gra dużo w gry komputerowe:
- Ilość czasu spędzanego przed ekranem – więcej niż 3 godziny dziennie powinno budzić czujność.
- Zmiany w zachowaniu – wycofanie, złość, brak energii do codziennych aktywności.
- Wyniki w nauce – nagłe pogorszenie może sygnalizować problem.
- Zaburzenia snu – gry wieczorem często prowadzą do bezsenności.
- Unikanie kontaktów społecznych – gra jako substytut relacji międzyludzkich.
Co można zrobić:
- Ustalić jasne zasady korzystania z komputera.
- Wprowadzić aktywności alternatywne: sport, spacery, spotkania.
- Obserwować i nie oceniać – dziecko potrzebuje zrozumienia, nie kary.
- Skorzystać z pomocy psychoterapeuty, jeśli sytuacja się pogarsza.
Więcej praktycznych przykładów i informacji znajduje się pod adresem
Najczęściej zadawane pytania
- Jak rozpoznać, że dziecko jest uzależnione od gier komputerowych? Jeśli spędza wiele godzin dziennie przed ekranem, zaniedbuje szkołę, relacje i sen, a próby ograniczenia grania wywołują agresję lub lęk – to sygnał ostrzegawczy.
- Czy granie w gry zawsze jest szkodliwe? Nie. Gry komputerowe mogą rozwijać refleks, strategiczne myślenie i współpracę. Problem pojawia się, gdy zastępują realne życie i relacje.
- Od jakiego wieku można mówić o uzależnieniu od gier? Pierwsze objawy mogą wystąpić już u dzieci w wieku 10–12 lat. Szczególnie narażeni są chłopcy w wieku nastoletnim.
- Co powinien zrobić rodzic, jeśli podejrzewa uzależnienie? Rozmawiać z dzieckiem bez oceniania, ustalić jasne zasady i poszukać pomocy specjalisty.
- Czy terapia obejmuje też rodzinę? Tak. Skuteczna terapia często wymaga zaangażowania rodziców i poprawy komunikacji w domu. To ważny element leczenia.
- Jak długo trwa terapia uzależnienia od gier? Zwykle od kilku miesięcy do roku – w zależności od nasilenia problemu i gotowości do współpracy ze strony dziecka.
Glosariusz:
Uzależnienie od gier komputerowych
Zaburzenie polegające na utracie kontroli nad czasem i intensywnością grania, prowadzące do pogorszenia relacji społecznych, zdrowia psychicznego i funkcjonowania codziennego.
Higiena cyfrowa
Zestaw zasad dotyczących zdrowego i świadomego korzystania z technologii, takich jak limity czasu ekranowego, przerwy od urządzeń, czy równoważenie aktywności online i offline.
Zespół lęku społecznego
Zaburzenie psychiczne objawiające się silnym lękiem przed kontaktami społecznymi, często prowadzące do unikania relacji rówieśniczych i izolacji.
Zespół odstawienia cyfrowego
Zespół objawów takich jak drażliwość, bezsenność, niepokój czy napięcie psychiczne pojawiających się po nagłym odstawieniu gier lub urządzeń cyfrowych.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)
Skuteczna metoda leczenia zaburzeń psychicznych, koncentrująca się na zmianie niezdrowych schematów myślenia i zachowań. Pomaga w odzyskaniu kontroli nad emocjami i nawykami.
Depresja
Choroba psychiczna objawiająca się m.in. obniżonym nastrojem, brakiem energii, utratą zainteresowań, zaburzeniami snu i poczuciem bezradności.
Alienacja
Stan emocjonalnego oddzielenia od innych ludzi i świata zewnętrznego; często towarzyszy depresji i izolacji wynikającej z nadmiernego grania.
Binge-gaming
Długotrwałe sesje grania w gry komputerowe, często kosztem snu, nauki i relacji. Podobne do binge-watchingu seriali, ale z aktywnym zaangażowaniem.
Terapia rodzinna
Forma psychoterapii angażująca całą rodzinę, mająca na celu poprawę komunikacji, relacji i wspólne wypracowanie rozwiązań problemów.
Ucieczka emocjonalna
Zjawisko, w którym osoba ucieka od trudnych emocji lub rzeczywistości, angażując się intensywnie w świat wirtualny, np. gry lub media społecznościowe.
Granica między pasją a uzależnieniem
Subtelna linia, która zostaje przekroczona, gdy hobby przestaje być źródłem radości, a zaczyna dominować nad innymi aspektami życia.
Źródła
DzieciwSieci – Serwis edukacyjny poświęcony bezpieczeństwu dzieci w internecie i higienie cyfrowej.
Uzaleznieniabehawioralne – Strona Polskiego Towarzystwa Psychologicznego zajmująca się uzależnieniami od gier, internetu i mediów.
Cyberporadnia – Internetowa platforma wspierająca rodziców i nauczycieli w rozpoznawaniu i leczeniu problemów związanych z uzależnieniem cyfrowym.
FundacjaDbamORozwoj – Organizacja wspierająca zdrowy rozwój dzieci, w tym działania profilaktyczne związane z technologią.
SafeInternet – Projekt edukacyjny promujący świadome i bezpieczne korzystanie z internetu przez młodych użytkowników.